فیروزه و خواص درمانی آن

فیروزه و خواص درمانی آن

فیروزه (Turquoise)

سختی :  5 - 6                            وزن مخصوص :   6/2 – 8/2                      شکست نور : 6/1

فیروزه، مؤنث کلمه فیروز می‌باشد و با نام‌های دیگری چون پیروزه، اخشائین، فیروزج، حجرالظفر، حجرالغلبه و حجرالجاه نیز نامیده شده است و منشاء این نام‌ها از خواصی است که در استفاده از این سنگ مشاهده شده است.

فیروزه فسفات آب دار مس و آلومینوم است و ماده رنگی موجود در آن از مس و آهن است، هرچه مس درون فیروزه بیشتر باشد ريال رنگ آن آبی‌تر و هرچه آهن آن بیشتر باشد رنگ آن سبزتر است. بیشتر فیروزه‌ها در شکاف سنگ‌هایی یافت می‌شوند که منابع غنی از آلومینیوم هستند. فیروزه با رنگ آبی خوش رنگ (آبی آسمانی) بهترین کیفیت را دارا بوده و بسیار کمیاب است؛ به هر اندازه در آن سایه سبز و یا رگه پیدا شود فراوانی آن بیشتر و در نتیجه ارزش آن کاهش می‌یابد.

تغییر رنگ در فیروزه در نتیجه تابش نور آفتاب، تبخیر آب طبیعی موجود در آن، پاکی و کدورت هوا و برخورد چربی و مواد شیمیایی با آن صورت می‌گید که در نتیجه باعث کم شدن ارزش مادی آن می‌گردد. به همین دلیل، بهتر است در هنگام غذا خوردن، حمام کردن و شستن دست‌ها با مواد شوینده، انگشتر فیروزه را از انگشت بیرون آورد.

توصیه می‌شود برای حفظ کیفیت و جلا و رنگ فیروزه هر چند وقت یک بار با یک پارچه نرم و تمیز و مرطوب آن را تمیز کنید. جلا دادن سنگ فیروزه سبب پر رنگ‌تر شدن آن می‌شود.

فیروزه دارای خلل و فرج طبیعی است و در بسیاری از موارد نگین‌های تراشیده شده، آن قدر دارای خلل و فرج هستند که قابل استفاده نیستند؛ لذا آنها را ترمیم می‌کنند و یا به اصطلاح «واکس» می‌زنند که به آنها فیروزه‌های احیا شده می‌گویند.

برای این کار فیروزه طبیعی را طی فرایندخاصی در صمغ مصنوعی (واکس) فرو برده و منافذ آن را با این صمغ پر می‌کنند.

اگرچه فیروزه‌های احیاء شده ارزش مادی بالایی ندارند، اما این کار سبب می‌شود تا در استحکام و سختی فیروزه افزوده شده و از کم رنگ شدن آن به مرور زیمان جلوگیری کند. همچنین به دلیل خلل وفرج فراوان در توده فیروزه، برای خوش رنگ کردن آ« از نمک‌های مس و آنیلین استفاده می‌نمایند.

کانی‌های زیادی وجود دارد که به سبب شباهت با فیروزه آنها را به جای فیروزه عرضه می‌کنند که از این میان می‌توان به کالسیدونیی، هولیت رنگ کرده، آمازونیت، کریسوکولا و لازولیت اشاره کرد.

یکی دیگر از این شبه فیروزه‌ها، فیروزه‌های چینی است. اغلب فیروزه‌های چینی، ارگانیک می‌باشند یعنی بر اثر تأثیر محلول‌های سطحی مس دار بر روی فسیل‌های استخوانی جانوردان، فیروزه به ووجود آمده است و رنگ آنها به علت تبلور فسفات، آبی است، لکن با اسیدها واکنش نشده می‌دهند. مشخصات این نوع فیروزه با فیروزه‌های ایرانی، مصری و امریکایی فرق دارند چرا که این فیروزه‌ها از سنگ‌های آذرین بوده اما فیروزه چینی ارگانیک می‌باشد.

هرچند عمده نگین فروشان و کارشناسان خبره فیروزه بر اثر تجربه با نگاه به رنگ و جلا و رگه‌های پشت سنگ، منشاء و انواع فیروزه را از هم تشخیص می‌دهند، با این حال راه‌های مختلفی نیز برای افرادی که آگاهی و تجربه کافی در تشخیص ندارند وجود دارد. به عنوان مثال در قدیم برای تشخیص نوع مرغوب فیروزه از انواع نا مرغوب آن، سنگ را روی برنج دم می‌کردند، در صورتی که رنگ آن ثابت می‌ماند، مرغوب و اگر به برنچ رنگ می‌دد، نامرغوب بود. امروزه برای شناخت رنگ شدگی فیروزه به خصوص پشت آن با واکس مشکی، می‌توان از استون یا سوآب آمونیاک استفاده کرد چرا که پنبه یا گوش پاک کن آغشته به این محلول‌ها، رنگ آمیزی آن به خصوص واکس را به راحتی زایل می‌کند. همچنین برای تشخیص فیروزه طبیعی از مصنوعی، قطعه‌ای از سنگ را می‌سوزانند، اگر به صورت خمیر در آمد، مصنوعی، و اگر مواد باقی مانده به صورت خاکستر باشد، طبیعی است. راه دیگر شناخت، استفاده از یک سوزن حرارت دیده وگذاشتن آن روی سنگ است. که اگر بوی صمغ از آن بلند شد و اثر عمیق روی سنگ گذاشت، نشان دهنده واکس خورده بودن و احیاء شدن سنگ است.

البته وزن مخصوص پایین سنگ‌های فیروزه آغشته به موم یا فیروزه‌های بدلی نیز یکی دیگر از نشانه‌های شناخت سنگ طبیعی فیروزه است.

در رابطه با فیروزه نیشابور مطالب دیگری در بخش احادیق خواهد آمد.

منابع عمده فیروزه در کشورهای ایران، مصر، شیلی، آمریکا، ازبکستان، چین و استرالیان قرار دارد.

خواص و فواید

نگاه به فیروزه چشم را تقویت می‌کند. گذاشتن فیروزه بر روی چاکرای گلو برای درمان گلو درد، تقویت تارهای صوتی و درمان بیماری‌های ریوی و تنفسی مؤثر می‌باشد.

فیروزه قلب را تقویت می‌کند و سعه صدر می‌دهد. این سنگ، افسردگی‌های روحی وروانی و همچنین ناراحتی‌های عصبی را درمان می‌کند و باعث آرامش می‌شود. استفاده از انگشتر و یا گردن بند از آن برای دور کردن انرژی‌های منفی به ویژه چشم زخم و آثار آن بسیار مناسب است. این سنگ مانند عقیق، حرز بسیار مهمی در برابر حوادث و بلایا به شمار می‌رود و برای آسان شدن کارها و رونق در کسب و کار بسیار مفید می‌نماید.

همچنین گفته شده رنگ فیروزه هنگام بیماری صاحب این سنگ تغییر می‌کند و زمانی که حال او بهتر می‌شود رنگ آن به حالت اولیه بر می‌گردد.

نمونه کارهای ساخته شده مونارک با فیروزه را میتوانید در بخش محصولات فیروزه مشاهده کنید و برای اطلاع از نحوه نگه داری و پاکسازی فیروزه به بخش بلاگ مراجعه نمایید.

فیروزه و روایات مربوط به آن

نام فیروزه با نام نیشابور همراه است. هر چند فیروزه در غیر از ایران در بعضی از مکان‌های دنیا همچون مصر، امریکا و چین نیز یافت می‌شود، اما به شهادت گوهرشناسان دور و نزدیک، فیروزه نیشابور بر روی زمین مقام اول را دارد و همواره زینت بخش گنجینه‌های گران بهای ثروتمندان جهانی و خزاین ممالک بوده و توجه جهانیان را به خود جلب کرده است.

معدن فیروزه نیشابوری در دامنه جنوبی کوه بنالود واقع در 53 کیلومتری شمال غربی شهر نیشابور در جاده قدیم سبزوار و در روستایی به نام «معدن» قرار دارد. به گفته رئیس اداره صنایع و معادن نیشابور ذخیره قطعی معدن فیروزه نیشابور 8 هزار و 671 تن برآورد شده است که سالانه 15 تن از آن استخراج می‌شود.

شواهد تاریخی نشان می‌دهد، قدیمی‌ترین سنگ فیروزه جهان که به دست انسان تراشیده شده است از عمق 5/3 متری زمین در 20 کیلومتری نیشابور کشف شد که بر روی کمبرند اسکلت انسانی 5500 ساله قرار داشته است. البته غیر از نیشابور در مناطق دیگری از خراسان مانند قوچان و کاشمر نیز معادن فیروزه وجود دارد.

فیروزه‌ای که در معدن استخراج می‌شود دو قسم است که به اصطلاح محلی یکی را خاکی و دیگری را سنگی یا ریگی می‌گویند. نگین‌های فیروزه نیشابور را غالباً می‌توان به وسیله نقاط و رگه‌ةای سیاهی که در پشت نگین وجود دارد تشخیص داد. سنگ فیروزه‌ای که دارای رنگ بسیار روشن باشد (چغاله)، و به سنگ فیروزه‌ای که دارای رنگ کاملاً طبیعی فیروزه‌ای باشد (طفول) و به سنگ فیروزه‌ای که دارای لکه و روی آن رگه‌های سیاه رنگ زیادی باشد فیروزه (شجری) گویند. فیروزه خوب نباید نقاط سیاه و سفید داشته باشد لکن در اغلب فیروزه‌ها، لکه‌های سفیدی وجود دارد که اکثر مردم نمی‌توانند آن را ببینند و فقط اهل خبره قادر به تشخیص آن هستند.

فیروزه هنگامی که در رطوبت باشد جلای خاص خود را حفظ می‌کندو لذا بعضی از فروشندگان بی‌انصاف، فیروزه‌ها را در داخل کوزه‌های پر از ماسه مرطوب می‌گذارند و بعد از چند مدت در معرض فروش می‌گذارند و مشتری با دیدن رنگ زیبایی که فیروزه پیدا کرده آن را خریداری می‌کند، لکن متأسفانه بعد از چند روز، آن جلا و درخشندگی از بین می‌رود. برخی دیگر نیر فیروزه‌های نامرغوب را با روغن چرب می‌کنند. اگرچه نخست آن را جلا می‌دهد و رنگ آن بیشتر دوام پیدا می‌کند لکن روغن باعث مرگ فیروزه می‌شود و لذا خریدار باید اندکی آ« را در مقابل آفتاب قرار دهد و اگر رنگ آن اندکی تغییر کرد. این نشان دهنده تقلبی بودن رنگ آن است.

سنگ فیروزه بسیار عظمت دارد و در عظمت و فضیلت آن همین بس که امام رضا (ع) فرمودند : «اولین کوه‌هایی که اقرار به ولایت حضرت علی (ع) کردند، کوه‌های فیروزه، عقیق و یاقوت بوده است.»

روزی مردی به خدمت امام کاظم (ع) رسید و در انگشت حضرت،‌ انگشتر فیروزه‌ای دید. در حالی که آن مرد به انگشتر خیره شده بود، حضرت از ا و پرسیدند : «می‌دانی نام این انگشتر چیست؟» وی در پاسخ گفت : «فیروزه!»

حضرت به او فرمود : «فیروزه، نام ان در زبان فارسی است، لکن در زبان عربی به آن ظفر (پیروزی) می‌گویند.»

فواید انگشتر فیروزه

1. شادابی روح؛
2. تقویت چشم؛
3. سعه صدر (گشایش سینه)؛
4. تقویت قلب؛
5. تسهیل امور؛

مفضل بن عمر می‌گوید : بر امام صادق (ع) وارد شدم در حالی که انگشتر فیروزه‌ای در دست داشتم، امام صادق (ع) فرمودند : «ای مفضل از برای فیروزه خواصی است : 

1. نگاه به آن سبب نشاط و شادابی روح می‌شود؛
2. نگاه به آن چشم را قوی می‌کند؛
3. دست کردن آن، سعه صدر بخشیده و تحمل در برابر مشکلات را زیاد می‌کند؛
4. قلب را تقویت می‌:ند و قوت می‌بخشد؛
5. حاجت را برآوردده می‌سازد و کارها را آسان می‌کند؛
6. دفع فقر

امام صادق (ع) می‌فرماید : «کسی که انگشتر فیروزه در دست کند، فقیر نمی‌شود و بی‌پول نمی‌ماند.»

1. یاری و کمک در امور

امیر مؤمنان (ع) چهار انگشتر در دست داشته‌اند که یکی از آنها فیروزه بوده و حضرت آن را برای پیروزی در برابر مشکلات به دست می‌کرده‌اند.

1. سبب بالا رفتن دعا و تسریع در اجابت آن

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند که همانا خداوند به من خطاب کرد : «ای پیامبر! همانا من حیا می‌کنم از این که بنده‌ای در دستش انگشتر فیروزه باشد و دستش را به دعا بلند کند و من دعای او را مستجاب نکنم و دست خالی برگردانم.»

سنگ فیروزه، خواص دیگری نیز دارد که در بخش سنگ نوشت‌ها، خواهد آمد.